កាលពីព្រេងនាយ មានមេចាបមួយធ្វើសំបុកក្រាបក្រុងកូនខ្ចីនៅជើងភ្នំមួយ ត្រង់ផ្លូវដំរីដើររកស៊ី ។ ថ្ងៃមួយ មានដំរីព្រៃមួយហ្វូង ដើររកស៊ីទៅដល់សំបុកមេចាបៗ ឃើញហ្វូងដំរីដើរត្រង់មកចំសំបុកខ្លួនភិតភ័យខ្លាំងណាស់ ក្រែងដំរីជាន់កូនស្លាប់ ក៏ហើរយ៉ាងប្រញាប់ទៅកាងស្លាប គោរពចំពោះមុខដំរីជាមេហ្វូងនិយាយអង្វរថាសូមលោកអាណិតមេត្តាកុំដើរជាន់កូនខ្ញុំដ្បិតវានៅតូចណាស់មិនទាន់ដុះស្លាបក្រាស់ ហើរទៅណារួចទេ ។ ឯដំរីជាមេហ្វូងឆ្លើយថា អើមិនអីទេ!ឯងកុំភិតភ័យអី ចាំអញជួយការពារឲ្យកូនឯងបានរួចរស់ជីវិត ប្រាប់ហើយក៏ដើរទៅឈរជ្រែងជើងពីលើសំបុកចាប ប្រាប់ដំរីឯទៀតជាបរិវារឲ្យនាំគ្នាចៀសសំបុកចាបហួសអស់ទៅ កូនចាបក៏បានរួចពីសេចក្ដីស្លាប់ ។ ទើបដំរីមេហ្វូងផ្ដាំមេចាបថា នៅមានដំរីស្ដមួយទៀត ដើរមកខាងក្រោយតែម្នាក់វា អាស្ដនោះសាហាវណាស់ បើវាមកដល់សំបុក ចូរឯងខំអង្វរកឲ្យមែនទែន ក្រែងវាអាណិតអាសូរឯងខ្លះ ផ្ដាំរួចដើរហួសទៅ ។ មេចាបឃើញកូនខ្លួនរួចរស់ជីវិត ត្រេកអរណាស់ និយាយសរសើរនិងអរគុណដំរីមេហ្វូងយ៉ាងក្រៃលែង ។ មិនយូរប៉ុន្មាន ដំរីស្ដសាហាវនោះ ដើរមកដល់សំបុកមេចាបៗ ចូលទៅកាងស្លាបគោរពអង្វរសុំជីវិតកូនដូចលើកមុន ។ ដំរីស្ដស្រែកគំហកមេចាបថា "ម៉េចក៏ហងឯងមកធ្វើសំបុកទុកកូនត្រង់ផ្លូវអញដើរ អញជាន់សម្លាប់កូនហងឯងឥឡូវហើយ មិនអាណិតទេ កុំថាតែខ្លួនមួយពីរប៉ុណ្ណោះ សូម្បីចាបរាប់ម៉ឺនសែន ក៏អញជាន់ឈ្លីតែនឹងជើងឆ្វេងមួយឲ្យល្អិតខ្ទេចខ្ទីដែរ អញមិនបាច់ជាន់នឹងជើងទាំងបួនទេ" ថារួចស្ទុះទៅជាន់ឈ្លីកូនចាបស្លាប់ភ្លាម ល្អិតល្អោចទាំងសំបុកទៀត រួចវានោមដាក់អណ្ដែតឆ្អឹងឆ្អែងរោមកូនចាបហូរទៅតាមទឹកនោមវា វាសើចក្អាកក្អាយសប្បាយចិត្តដើរហួសទៅ ។ មេចាបឃើញដូច្នោះ គេចហើរទៅទំលើមែកឈើក្បែរទីនោះ យំសោកបោកខ្លួនអាឡោះអាល័យស្ដាយកូនខ្លាំងណាស់ ស្រែកជេរប្រទេចដំរីស្ដថា នែអាពាលកំណាច ! ពេលនេះអាឯងសប្បាយចិត្តចុះ អាឯងអាងខ្លួនធំ អាងមានកម្លាំងខ្លាំងជាងអញ អាធ្វើតាមអំពើពាលទៅចុះ មិនយូរប៉ុន្មានទេ គង់តែអានឹងដឹងកម្លាំងអញជាចាបមិនខាន ។ មេចាបជេរប្រទេចដំរីរួច ហើរទៅរកពឹងក្អែកជាសម្លាញ់ និយាយរឿងរ៉ាវដំរីជាន់សម្លាប់កូនឲ្យក្អែកស្ដាប់ តាំងពីដើមដល់ចប់ ហើយអង្វរក្អែកឲ្យទៅចឹកចោះភ្នែកដំរីស្ដ ។ ក្អែកអាណិតមេចាបណាស់ នឹកក្ដៅក្រហាយខឹងស្អប់ដំរីស្ដយ៉ាងខ្លាំង ឆ្លើយថា "សម្លាញ់កុំព្រួយ ចាំខ្ញុំជួយឲ្យបានដូចចិត្ត" ថារួចហើរទៅរកដំរីស្ដ ឃើញហើយទៅទំលើក្បាលចឹកចោះភ្នែកដំរីទាល់តែធ្លុះបែកប្រស្រីទាំងពីរហូរឈាមរហាម ហើយមេចាបទៅនិយាយពឹងរុយទៀត ។ រុយទទួលយកអាសារ ទៅពងដាក់ភ្នែកដំរីកើតជាដង្កូវចោះបែងភ្នែកឲ្យដំបៅទាល់តែខ្វាក់ទៅ ។ មេចាបទៅពឹងកង្កែបឲ្យជួយទៀត ។ កង្កែបទទួលជួយ ក៏ឡើងទៅស្រែកយំលើភ្នំក្បែរមាត់ជ្រោះជ្រៅ ឯដំរីខ្វាក់ស្រេកទឹកណាស់ដើរស្វះស្វែងរកទឹកផឹក ឮសូរកង្កែបយំ សំគាល់ថាជាត្រពាំងទឹកក៏ដើរយ៉ាងលឿនតម្រង់ទៅដល់ជ្រោះ រអិលជើងមុខនឹងដុំថ្មរមៀលធ្លាក់ក្នុងជ្រោះស្លាប់គ្រានោះទៅ ។ មេចាបឃើញដំរីស្ដធ្លាក់ទៅក្នុងជ្រោះភ្នំស្លាប់ហើយ នឹកត្រេកអរណាស់ ស្រែកផ្ចាញ់ផ្ចាលដំរីថា "នែអាដំរីពាល កម្លាំងកាយបើទុកជាខ្លាំងយ៉ាងណា ក៏មិនអាចធ្វើការគ្រប់ជំពូកឲ្យសម្រេចបានដែរ, កម្លាំងបញ្ញាទើបអាចសម្រេចកិច្ចការសព្វគ្រប់បាន សូម្បីភ្នំធំខ្ពស់ក៏អាចរំលាយឲ្យរាបស្មើនឹងផ្ទៃផែនដីបានដែរ" ។ មេចាបថារួចហើយ ក៏ហើរចេញទៅ ។ និទានមេចាបសម្លាប់ដំរីស្ដនេះ ដើម្បីបញ្ជាក់សេចក្ដីឲ្យឃើញច្បាស់ថា ការសាមគ្គីរួបរួមគ្នា តែងធ្វើកិច្ចការដែលធំៗ ធ្ងន់ៗ ក្រៗ ឲ្យសម្រេចបានដូចជាមេចាប, ក្អែក, រុយ និងកង្កែប តែបួនរូបប៉ុណ្ណោះ រួមគ្នាជាកម្លាំងមួយ អាចសម្លាប់ដំរីសាបានដោយងាយ តាមកម្លាំងបញ្ញារបស់វា ។ អតីតនិទាននេះ ជារឿងខាងគតិលោក ។ ចំណែករឿងខាងគតិធម៌វិញ ក៏មានចែងទុកថា អ្នកផ្ចាញ់កិលេសមារជាសឹកសត្រូវនៅក្នុងខ្លួនក្ដី អ្នកធ្វើបុណ្យទានទាំងពួង មានកសាងវត្ត, វិហារ, សាលា ជាដើមក្ដី ក៏តែងបានសម្រេចដោយសារកម្លាំងសាមគ្គីព្រមព្រៀងគ្នា ដូចមានសេចក្ដីក្នុងអបរិហានីយសូត្រ គម្ពីរអង្គុត្តរនិកាយ សត្តកនិបាតថា ៖ សម័យពុទ្ធកាល វស្សការព្រាហ្មណ៍ ជាមហាមាត្យនៃព្រះបាទអជាតសត្រូវ ក្រុងរាជគ្រឹះ បានចូលទៅគាល់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធលើភ្នំគិជ្ឈកូដ ក្រាបទូលថា បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន ! ព្រះបាទអជាតសត្រូវ មានព្រះរាជបំណងនឹងលើកកងទ័ពទៅវាយក្សត្រដែនវជ្ជី ជាដែននៅជិតគ្នា ឲ្យខ្ទេចខ្ទីនៅក្នុងអំណាចរបស់ព្រះអង្គ ។ ព្រះបរមសាស្ដាទ្រង់ត្រាស់ថា"ម្នាលព្រាហ្មណ៍! ក្សត្រដែនវជ្ជី គេព្រមព្រៀងគ្នាប្រព្រឹត្តអបរិហានីយធម៌ ជាធម៌ដឹកនាំអ្នកប្រតិបត្តិតាមមិនឲ្យវិនាសសាបសូន្យ ឲ្យមានតែសេចក្ដីសុខចម្រើនយ៉ាងបរិបូណ៌ គេឧស្សាហ៍ប្រជុំប្រឹក្សាគ្នាពីកិច្ចរបស់ប្រទេស គេស្រុះស្រួលគ្នាជួយធ្វើកិច្ចការជាសាធារណប្រយោជន៍ គេគោរពកោតក្រែង ជឿស្ដាប់ព្រះរាជបញ្ជានៃព្រះមហាក្សត្ររបស់គេគ្រប់ប្រការ គេកាន់ច្បាប់សម្រាប់ប្រទេសរបស់គេយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់ គេមិនហ៊ានធ្វើអ្វីតាមអំពើចិត្តគេឡើយ, អាស្រ័យការប្រព្រឹត្តបរិហានីយធម៌ទាំងនេះហើយ បានជាដែនវជ្ជីមានសេចក្ដីសុខចម្រើនយ៉ាងក្រៃលែង មិនដែលមានសត្រូវណាទៅប្រមាថពាធា សង្កត់សង្កិនបានឡើយ ទោះបីសត្រូវនោះមានឥទ្ធិពលខ្លាំងក្លាយ៉ាងណាក៏ដោយ" ។ វស្សការព្រាហ្មណ៍ស្ដាប់ព្រះពុទ្ធដីកាចប់ហើយ មានចិត្តត្រេកអរណាស់ ក្រាបថ្វាយបង្គំលាព្រះទសពលត្រឡប់ទៅក្រាបទូលព្រះបាទអជាតសត្រូវ សូមទ្រង់ជ្រាបអំពីអបរិហានីយធម៌ របស់ក្សត្រដែនវជ្ជីគ្រប់ប្រការ ។
* * *
មានសេចក្ដីតំណាលថា កាលពីព្រេងនាយមានបុរសកំសត់ទុរគតម្នាក់ នៅពេលមុនអស់សង្ខារ បានចែកទ្រព្យខ្លួនដល់បុត្របីនាក់ ។ បុត្រច្បងគាត់បានប្រគល់ត្បាល់កិនមួយ បុត្របន្ទាប់ឲ្យសត្វលាមួយ ចំណែកបុត្រពៅបានចែកឆ្មាបាឲ្យមួយ ។ លុះបានទទួលកេរ្តិ៍មរតកពីបិតារៀងខ្លួនហើយ បុត្រពៅតែងមានសេចក្ដីច្រណែននឹងបងៗជាប្រក្រតី ហើយតែងពោលថា "ឱ ! បងទាំងពីរ គេស្រុះស្រួលគ្នារកស៊ី គេនឹងទទួលផលប្រសើរចំពោះកេរ្តិ៍ឧត្ដមនេះ ចំណែករូបខ្ញុំ បើមានតែឆ្មាបាមួយយ៉ាងនេះ តើនឹងយកទៅរកស៊ីចិញ្ចឹមជីវិតបានឬទេ ?” ។ បានឮសេចក្ដីពោលជាញឹកញយរបស់ម្ចាស់យ៉ាងនេះ ឆ្មាដែលមានប្រាជ្ញាឈ្លាសវៃ ក៏តបដោយវាចាទន់ភ្លន់ទៅម្ចាស់ថា "សូមលោកម្ចាស់កុំច្រណែន លោកម្ចាស់ដេរស្បោងឲ្យខ្ញុំមួយមក ហើយកាត់ស្បែកជើងមួយសម្រាប់យ៉ាងជាប់ ដើម្បីការពារនឹងបន្លា ជាបំផុតលោកម្ចាស់មុខជានឹងបានឃើញច្បាស់នូវផលដ៏ឧត្ដមនៃកេរ្តិ៍ ដែលបិតាលោកម្ចាស់ប្រគល់ជូននេះជាប្រាកដ" ។ ដោយសេចក្ដីអង្វររបស់ឆ្មាជារឿយៗ នាយបុរសជាម្ចាស់ក៏ដេរស្បោងយ៉ាងល្មម និងកាត់ស្បែកជើងមួយគូយ៉ាងជាប់ប្រគល់ឲ្យឆ្មាបានដូចបំណង ហើយនាយឆ្មាតាំងពាក់ស្បែកជើងនៅជើងក្រោយទាំងពីរយ៉ាងជំនាញ ទាញស្បោងយកមកពាក់នៅក ហើយជើងខាងមុខប្រវាចាប់ខ្សែយ៉ាងជាប់ ក្រោកឈរឆ្ដុបដើរឆ្ពោះទៅក្នុងព្រៃដ៏សម្បូរទៅដោយទន្សាយ ។ ដល់កន្លែងសមគួរហើយ នាយឆ្មាតាំងឈប់ស្រាយស្បោងពីក បើកមាត់យ៉ាងធំ ហើយរត់ទៅបោចប្រមូលស្មៅខ្ចីយ៉ាងស្រស់ និងត្រកួនដ៏ខៀវខ្ចីល្វក់លូកញាត់បញ្ចេញស្លឹកមកក្រៅ ។ តមក, នាយឆ្មាតាំងឃ្លាំចាំមើលទន្សាយដែលអត់ឃ្លាន រត់ច្រវាត់នឹងចូលស៊ីស្មៅត្រកួនក្នុងស្បោង នាយឆ្មានឹងស្ទុះទៅសង្គ្រប់ចាប់ ។ គ្រាន់តែប្រះខ្លួនដេកភ្លាម មានទន្សាយអត់ឃ្លានមួយ ស្ទាត់ខាងការលួច ឃើញត្រកួនខ្ចីនៅមាត់ស្បោងក៏ចូលទៅកកេរស៊ី រហូតដល់ទៅត្បុលខ្លួនបាត់ទៅខាងក្នុង ។ បានដៃភ្លាម នាយឆ្មាស្ទុះភ្លែតរូតខ្សែខ្វាប់ ។ ទន្សាយជាប់ជុចបម្រាសព្រូសប្រាសនៅក្នុងស្បោង ។ នាយឆ្មាតាំងបញ្ចេញឫទ្ធិប្រហារទន្សាយគ្មានបង្អង់ដៃ ។ នាយឆ្មាអរណាស់ ក៏តាំងច្រកទន្សាយទៅក្នុងស្បោងស្រេចពាក់មកលើក ហើយដើរតម្រង់ទៅព្រះរាជដំណាក់ព្រះមហាក្សត្រក្នុងនគរនោះ ដើម្បីសូមផ្លូវអ្នកយាមចូលទៅជួបគាល់ព្រះរាជា ។ អ្នកយាមក៏អនុញ្ញាតនាំនាយឆ្មាទៅគាល់ព្រះ មហារាជក្នុងព្រះរាជមន្ទីរ នៅទីចំពោះព្រះភក្ត្រ នាយឆ្មាតាំងលុតជង្គង់ថ្វាយបង្គំផ្ចង់អញ្ជលីតាមទំនៀម ហើយក្រាបទូលថា ៖ បពិត្រព្រះករុណាដ៏មានឫទ្ធិ នេះគឺជាទន្សាយរបស់លោកឧកញ៉ាមហាបុរស ជាម្ចាស់របស់ទូលព្រះបង្គំជាខ្ញុំដែលនៅឯនាយនុ៎ះ បានតម្រូវលើរូបទូលព្រះបង្គំជាខ្ញុំឲ្យនាំយកមកថ្វាយបង្គំដោយគោរព និងភក្ដីភាព។ មានព្រះរាជអំណរជាអនេក ព្រះរាជាទ្រង់តបទៅនាយឆ្មាថា ហៃសត្វដ៏ឈ្លាសវៃ ចូរឯងនាំសេចក្ដីត្រេកអរដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់របស់យើង ទៅជូនលោក ឧកញ៉ាឯងដោយមេត្រី ។ ក្នុងកាលមួយ នាយឆ្មាចូលទៅដេកសម្ងំក្នុងជង្រុកស្រូវ ហើយលាស្បោងចំហមាត់យ៉ាងធំ ។ បន្តិចមក មានព្រាបមួយគូយ៉ាងសាំងដេញចឹកគ្នា ត្បុលចូលទៅក្នុងស្បោងនោះ ។ នាយឆ្មាខ្ទប់មាត់ស្បោងជាប់ ហើយពាំឆ្ពោះទៅព្រះបរមរាជវាំង ថ្វាយព្រះរាជាដោយប្រពៃ ។ ព្រះមហាក្សត្រ ទ្រង់ទទួលយកយ៉ាងស្មោះស្ម័គ្រ ហើយព្រះអង្គទ្រង់បានប្រទានការជប់លៀងនាយឆ្មា នូវក្រយាហារយ៉ាងឈ្ងុយឈ្ងប់ ។ នាយឆ្មាតែងចូលទៅគាល់ព្រះរាជាប្រក្រតី ។ ជារឿយៗ នាយឆ្មាតែងនាំសត្វដែលខ្លួនចាប់បានទូលថាជារបស់ម្ចាស់ យកទៅថ្វាយព្រះអង្គយ៉ាងគាប់គួរ ។ ថ្ងៃមួយ នាយឆ្មាបានដំណឹងច្បាស់ថាព្រះរាជានឹងទ្រង់យាងចេញទៅប្រថាប់មាត់ស្ទឹង ជាមួយព្រះរាជបុត្រដ៏ឆើតឆាយក្នុងលោក ។ នាយឆ្មាអរណាស់ ហើយនិយាយទៅម្ចាស់ខ្លួនថា "បពិត្រលោកម្ចាស់, បើលោកធ្វើតាមខ្ញុំ លោកនឹងមានលាភប្រសើរ សូមលោកទៅងូតទឹកក្នុងស្ទឹង ត្រង់ទីកន្លែងដែលខ្ញុំបង្ហាញ លោកម្ចាស់នឹងបានទទួលលាភដ៏ប្រពៃ ដែលខ្ញុំនឹងអធិដ្ឋានសំបូងសង្រូងជូនឲ្យបានសម្រេច ។ នាយបុរសជាម្ចាស់ក៏ធ្វើតាមបង្គាប់នាយឆ្មា ដោយពុំមានយល់ការណ៍បន្តិចបន្តួចឡើយ ក្នុងពេលដែលព្រះរាជាព្រមទាំងព្រះរាជបុត្រយាងទៅដល់មាត់ស្ទឹង នាយបុរសចុះទៅងូតទឹក ។ នាយឆ្មាតាំងស្រែកអស់ទំហឹងមួយរំពេចថា "ជួយផង ! ជួយផង ! នុ៎ះន៎ លោកឧកញ៉ាមហាបុរសលង់ទឹក" ។ ឮពាក្យឆោឡោនោះភ្លាម ព្រះរាជាក៏ទ្រង់អើតព្រះភក្ត្រចេញពីរាជរថមក ហើយទ្រង់ស្គាល់ជាក់ជានាយឆ្មាដែលតែងយកសត្វទៅថ្វាយព្រះអង្គ ។ ទ្រង់ក៏ចាត់ឲ្យទាហានស្ទុះចុះទៅជួយស្រង់នាយបុរសជាម្ចាស់ឆ្មា ។ ក្នុងពេលដែលគេកំពុងតែស្រង់នាយបុរសនាយឆ្មាក៏ចូលទៅជិតទៀបព្រះមហាក្សត្រក្រាបទូលថា "ក្នុងពេលដែលម្ចាស់ខ្លួនលង់ទឹកនោះមានចោរកំណាចមកឆក់សំពត់អាវម្ចាស់ ដែលដាក់លើមាត់ច្រាំងយកទៅបាត់ហើយ" ប៉ុន្តែដោយពិត គឺនាយឆ្មានោះយកទៅលាក់ក្នុងក្រហែងផែនថ្ម ។ ព្រះរាជាទ្រង់មានព្រះរាជឱង្ការ ត្រាស់បង្គាប់ឲ្យនាយឃ្លាំងរត់ទៅព្រះរាជដំណាក់ រើសំពត់អាវដ៏មានតម្លៃ យកមកជូនលោកឧកញ៉ាមហាបុរសផ្លាស់ ។ លុះស្លៀកពាក់ស្រេច នាយបុរសក៏ឡើងមកថ្វាយបង្គំព្រះរាជា ព្រះអង្គទ្រង់សន្ទនាយ៉ាងស្មោះជាមួយបុរសនោះ ។ ឯព្រះរាជបុត្រីគង់ក្នុងរាជរថ ក៏ចេះតែឆ្មៀងព្រះនេត្រទាំងគូលបមើលនាយបុរសជាញឹកញយ ។ ចំណែកនាយបុរសវិញ ក៏ចោលកន្ទុយភ្នែកញញឹមទៅរកព្រះនាងក្សត្រីដោយមេត្រី ។ បន្ទាប់មក ព្រះរាជាក៏ទ្រង់ហៅនាយបុរសឲ្យឡើងទៅលើព្រះរាជ-រថព្រះអង្គ បរកម្សាន្ត និងទស្សនានូវទេសភាពផ្សេងៗតាមស្រុកស្រែ ។ មានអំណរណាស់ នាយឆ្មាតាំងរត់ និងដើរយ៉ាងលឿនពីមុខក្បួនរាជរថទៅ ។ គ្រប់វាលស្រែដែលមានមនុស្សកុះករកំពុងច្រូតស្រូវ នាយឆ្មាតាំងនិយាយបន្លាចថា "នែបងប្អូន! បើព្រះរាជាយាងមកដល់ សួរបញ្ជាក់អំពីម្ចាស់ស្រែទាំងនេះ ត្រូវអ្នករាល់គ្នាឆ្លើយស្របទូលព្រះបង្គំថា ជាស្រែរបស់លោកឧកញ៉ាមហាបុរស ឮទេ ? បើអ្នកណារំលោភទទឹង អ្នកនោះឯងនឹងទទួលទោសទណ្ឌកម្មជាពុំខានឡើយ" ។ ដល់ស្រែមួយៗ ព្រះរាជាតែងត្រាស់បញ្ជាក់សួរពីម្ចាស់ស្រែ ។ ពួកម្ចាស់ស្រែ ព្រមទាំងអ្នកច្រូតកាត់ទាំងអស់ ក៏ទូលតបថាជាស្រែរបស់លោកឧកញ៉ាមហាបុរស។ ព្រះរាជាមានព្រះទ័យអស្ចារ្យពេក ទ្រង់ត្រាស់សរសើរទៅនាយបុរសថាប្រសើរណាស់លោកមានភោគសម្បត្តិស្ដុកស្ដម្ភណាស់ទេតើ ។ នាយបុរសលុះឮព្រះរាជបន្ទូលសរសើរយ៉ាងនេះ ក៏បន្ថែមសេចក្ដីថា "បពិត្រព្រះករុណាដ៏មានឫទ្ធិ ភោគទ្រព្យទាំងនេះផ្ដល់ផលច្រើនជាអនេក ក្នុងមួយឆ្នាំៗ " ។ នាយឆ្មាដើរមុខក្បួន តែងបន្លាចអ្នកស្រែឲ្យជួយឆ្លើយដូចបំណងខ្លួនជានិច្ច ។ ព្រះរាជាដែលទ្រង់ចង់ជ្រាបហេតុពិត ក៏ចេះតែយាងឆ្ងាយទៅៗឥតគណនា ។ ព្រះអង្គទ្រង់ត្រាស់សួរទៅកន្លែងណា ក៏សុទ្ធតែជាស្រែរបស់លោកឧកញ៉ាមហាបុរសទាំងអស់គ្មានចេះចន្លោះ ។ ព្រះអង្គរឹងរឹតតែស្ញែងនឹងភោគសម្បត្តិនាយបុរសនេះពន់ពេក ។ដោយល្បឿនដ៏រហ័សដូចព្រួញ នាយឆ្មាក៏ច្យុតខ្លួនទៅដល់ប្រាង្គប្រាសាទយ៉ាងធំមួយ ដែលជាប្រាសាទយក្សអ្នកមានស្ដុកស្ដម្ភម្នាក់។វាលស្រែចម្ការទាំងប៉ុន្មានដែលផុតពីព្រំដែននគរព្រះរាជាបានទតមកនោះ គឺសុទ្ធតែជាកន្លែងចំណុះរបស់យក្សនេះទាំងអស់ ។ នាយឆ្មាចូលទៅក្នុងប្រាសាទនោះគ្មានញាប់ញ័រអ្វីបន្តិចបន្តួចឡើយ ។ នាយយក្សក៏ទទួលនាយឆ្មាជាអ្នកដំណើរទេសចរយ៉ាងរួសរាន់ ។ តមកនាយឆ្មាក៏និយាយសរសើរពីអានុភាពនាយយក្ស ។ នាយឆ្មាក៏និយាយអួតថា "បពិត្រលោកម្ចាស់ ខ្ញុំធ្លាប់ដឹងច្បាស់ថា លោកជាអ្នកមានឫទ្ធិឥតនរណាស្មើទេ, លោកអាចប្រែក្រឡាខ្លួនទៅជាសត្វតូចតាចបាន ឧបមាដូចកណ្ដុរជាដើម ខ្ញុំបាទ ដូចជារកជឿគ្មានសោះចំពោះពាក្យទាំងនេះ តើពិតប្រាកដមែនឬ ? ចង់បញ្ចេញឫទ្ធីឲ្យឆ្មាកោតខ្លួន យក្សក៏និយាយកាត់ភ្លាមថា ពុំជឿនោះជាការខុសស្រឡះហើយ កុំថាឡើយទៅជាកណ្ដុរ ទោះជាស្រមោចសង្អារក៏ខ្ញុំក្លែងភេទបានដែរ ។ អ្នកចាំមើលចុះ ខ្ញុំនឹងប្រែភេទទៅជាកណ្ដុរភ្លាម ?” ។ ថាហើយ យក្សតាំងបញ្ចេញសិល្ប៍ប្រែក្រឡាខ្លួនទៅជាកូនកណ្ដុរក្រហមមួយរត់ខ្វៃៗនៅលើកម្រាលឥដ្ឋ ។ បានឱកាសភ្លាម នាយឆ្មាហក់វឹបខាំកូនកណ្ដុរលេបតែមួយក្អឹកទៅដល់ក្នុងពោះ ។ យក្សសាបសិល្ប៍ក្ស័យជីវិតសូន្យសង្ខារនៅក្នុងពោះឆ្មានោះទៅ ។ បន្ទាប់មក ក្បួនព្រះរាជរថព្រះមហាក្សត្រក៏ហែមកដល់ទីនោះ ។ នាយឆ្មាឮសូរសន្ធឹកទ័ព ក៏ស្ទុះចេញពីប្រាសាទមកទទួលព្រះរាជាភ្លាម ។ នាយឆ្មាទូលថា "បពិត្រព្រះករុណាដ៏មានជោគ ឥឡូវមកដល់ប្រាសាទលោកឧកញ៉ាម្ចាស់ទូលព្រះបង្គំជាខ្ញុំហើយ សូមព្រះអង្គទ្រង់មេត្តាស្ដេចយាងចូលទៅក្រសាលលេង" ។ រឹងរឹតតែស្ញែង ព្រះរាជាទៅជាលាន់ព្រះឱសថា "យីអើ ! លោកឧកញ៉ាមហាបុរសជាអ្នកមានស្ដុកស្ដម្ភណាស់ ហ្ន៎!” ។ តមក, ព្រះអង្គក៏ត្រាស់ឲ្យកងទ័ពចូលទៅក្រសាលលេង នៅក្នុងបរិវេណប្រាសាទនោះ ។ នាយបុរសក៏ចុះពីលើរាជរថហុចដៃទៅឲ្យនាងក្សត្រីកាន់ ហើយក៏នាំព្រះរាជាចូលទៅក្នុងបន្ទប់មួយធំទូលាយ ដែលមានភាជន៍មាសរៀបសុទ្ធសឹងតែម្ហូបឈ្ងុយឈ្ងប់ ដែលយក្សរៀបទុកនឹងបរិភោគ ។ ព្រះរាជាទ្រង់មានព្រះអំណររកអ្វីប្រៀបផ្ទឹមគ្មាន ។ ព្រះអង្គឆ្មៀងព្រះនេត្រាមើលទៅសម្បត្តិទ្រព្យក្នុងប្រាសាទ មានសុទ្ធសឹងតែមាស ប្រាក់ ពេជ កែវកង ដ៏មានតម្លៃ ។ ព្រះរាជាទ្រង់ជោគទៅក្នុងសេចក្ដីស្ញែង ក៏ទ្រង់ត្រាស់ទៅនាយបុរសថា "លោក ! ខ្ញុំជឿជាក់ហើយថា លោកជាមហាសេដ្ឋីធំមែន ! ខ្ញុំទុកលោកជាព្រះធីតាបតិរបស់ខ្ញុំ ! ឥឡូវនេះ ខ្ញុំលើកព្រះរាជបុត្រីខ្ញុំជូនលោកធ្វើជាមហេសី ដើម្បីជាតំណាងនូវសេចក្ដីរាប់អានរបស់ខ្ញុំ !” ។ មានអំណរណាស់, ដូចជាបានទៅកើតឋានសួគ៌ និងជោគជាំទៅដោយសេចក្ដីស្នេហាពេញចិត្ត នាយបុរសឱនកាយទទួលលាភចំពោះព្រះភក្ត្រព្រះមហារាជ ព្រមទាំងទទួលធ្វើជាបុត្រប្រសាររបស់ព្រះអង្គដោយស្វាមីភ័ក្ដិ ។ តមក ព្រះមហាក្សត្រក៏រៀបអភិសេកបុត្រី និងនាយបុរសនោះ ហើយទ្រង់ក៏ប្រគល់រាជសម្បត្តិឲ្យនាយបុរសគ្រងជំនួសព្រះអង្គ ។ ចំណែកនាយឆ្មាក៏បានឡើងឋានន្តរស័ក្ដិជានាម៉ឺនធំមួយ ។ តពីនោះមក នាយឆ្មាលែងចាប់កណ្ដុរ និងសត្វឯទៀតបរិភោគជាអាហារទៀតហើយ ។ នាយឆ្មាតែងមានអ្នកបម្រើឆ្វេងស្ដាំគ្មានចន្លោះ ។ជាអវសាន, នាយបុរសភ្ញាក់ខ្លួនពិចារណាឃើញច្បាស់នូវសេចក្ដីគិតខុសរបស់ខ្លួនកាលជាន់មុន ។ នាយបុរសបញ្ជាក់ខ្លួនឯងថា "កេរ្តិ៍អាករមាតាបិតា ជាទ្រព្យឧត្ដមត្រជាក់ត្រជំ គួរបុត្រធីតាទទួលយក ហើយរក្សាឲ្យគង់វង់កុំឲ្យក្នក់ចិត្តឲ្យសោះ ។
និគមវចនៈ
មាតាបិតាអាសូរបុត្រ ចែកកេរ្តិ៍បរិសុទ្ធទុកឲ្យកូន
កេរ្តិ៍នោះឋិតថេរពុំសោះសូន្យ ជួយជូនឲ្យបានក្ដីសុខា ។
រីឯទ្រព្យកេរ្តិ៍ម្ដាយឪពុក ចែកទុកឲ្យកូនរាល់រូបា
ទោះបីទាបថោកឬថ្លៃថ្លាគួរកូនរក្សាដោយស្មោះស្មាន ។
ឯក្នុងរឿងនេះដូចកូនពៅ បានឆ្មាមួយទៅកំដរប្រាណ
ឆ្មានោះជាកេរ្តិ៍គាប់កល្យាណ ជួយឲ្យម្ចាស់បានថ្កើងស្ដុកស្ដម្ភ ។
ម្ចាស់បានជាធំពេកកន្លង លើសជនជាបងយ៉ាងឧត្ដម
ដោយកេរ្តិ៍ត្រជាក់ជួយឧបត្ថម្ភ ឲ្យបានជាធំក្នុងលោកិយ ។
*****
កាលពីឣតីតយូរឣង្វែងណាស់មកហើយ បានឮតៗពីចាស់ជាន់ដើមនិយាយថា មានពួកឣ្នកកំបាំងនៅក្នុងឃុំវាលធំ ស្រុកសន្ទុក ខេត្តកំពង់ធំ ពួកស្រីឈ្មោះដូនមើចដូនពែង ជាបងប្អូនបង្កើតនឹងគ្នា មានពួកពលសុទ្ធតែស្រីៗរាប់រយនាក់ ពួកប្រុសឈ្មោះស្តេចប្រទាល មានពួកពលប្រុសៗរាប់រយនាក់ តែងនៅជាសុខក្នុង តំបន់នេះ ។
មានថ្ងៃមួយស្តេចប្រទាលឃើញរូបដូនមើចដូនពែង មានចិត្តស្រឡាញ់ចង់បាន ឲ្យទៅដណ្តឹងដូនមើចដូនពែង មិនព្រមយកស្តេប្រទាល ខឹងលើកពលច្បាំងគ្នា ខាងដូនមើចដូនពែងមានឫទ្ឋិពូកែ ចេះបំបាំង មានឆ្នាំងបាយ ១ តូច ដាំបាយឲ្យពលរាប់រយឣាស្រ័យមិនឣស់ និងមានមហិទ្ធិឫទ្ធិផ្សេងៗទៀតច្រើន ។ ចំណែកស្តេចប្រទាលក៏មានមហិទ្ធិឫទ្ធិដែរ ចេះបំបាំង និងមានប្រទាលសម្រាប់បៀម មិនឲ្យកាប់សម្លាប់បាន លុះដល់ច្បាំងគ្នានៅដីវាល ១ ធំ ខាងជើងភូមិធ្វាសព្វថ្ងៃ ភូមិធ្វានេះសន្មតហៅថាធ្វា ព្រោះទីនោះជាកន្លែងសម្រាប់យាមល្បាតកងទ័ព ស្តេចប្រទាលមុននឹងលើកទ័ព មកវាយដូនមើចដូនពែងនៅវាលធំនោះ បានប្រជុំពលនៅព្រៃត្រពាំងមួយកណ្តាលព្រៃមូលជុំវិញ ទទឹង និង បណ្តោយ ប្រមាណ ២០០ ម៉ែត្រ សម្រាប់ពលព្រោះកាលជាន់នោះ មិនមានទ័ពរយពាន់ដូចសព្វថ្ងៃនេះទេ បានជាសន្មតហៅវាលនោះឈ្មោះវាលវិលពល ។
លុះស្តេចប្រទាលវិលពលរួចហើយ បានលើកគ្នាទៅវាយដូនមើចដូនពែងនៅវាលជុំនោះ លុះទៅព័ទ្ឋដូនមើចដូនពែងដឹងខ្លួន បាននាំពលស្រីៗបំបាំងបាត់ត្រង់ណេះ ទៅឃើញត្រង់ណោះ ស្តេចប្រទាលបានលើកពលដេញទៅ ស្រាប់តែបាត់ដូនមើចដូនពែងរកមិនឃើញ ស្តេចប្រទាល បាននាំពលធ្វើរនាស់រាស់រកដូនមើចដូនពែង រាស់ត្រង់ណេះឮមាត់ត្រង់ណោះ ដូនមើចដូនពែងទ្រាំពុំបាននាំពលស្រីៗទៅធ្វើបន្ទាយនៅព្រៃមួយទៀត ។ ទើបដាក់បណ្តាសាថា បើឣ្នកណាធ្វើស្រែនៅនឹងទីនោះកុំឲ្យធ្វើកើត បានជាសន្មតហៅវាលនោះហៅវាលខ្លួនផង ហៅវាលបណ្តាសាផង ហៅវាលដងរនាស់ផង ដងរនាស់នៅជាតាង ទើបតែនឹងបាត់នៅប៉ុន្មាននេះ ។ រួចស្តេចប្រទាលបានលើកទ័ពទៅតាមដូនមើចដូនពែងទៅដល់វាលដែរដូនមើចដូនពែងធ្វើបន្ទាយបានតតាំងច្បាំងគ្នារឹងរូសណាស់នៅទីនោះ បានជាសន្មតទីនោះឈ្មោះ ថាបន្ទាយវាល និងសឹងមានបន្ទាយនៅនាតាងសព្វថ្ងៃនេះ ។
លុះស្តេចប្រទាលព័ទ្ធបន្ទាយខ្លួន ដូនមើចដូនពែងបានចាត់បម្រើ ឲ្យមកដងទឹកនៅឣូរមួយយកទៅឣាស្រ័យ ហើយបានជួបនឹងស្តេច ប្រទាល ស្តេចប្រទាលនិយាយជាមួយបម្រើដែលមកដងទឹកឣូរនោះថា ឲ្យទៅនិយាយនឹងដូនមើចដូនពែង ឲ្យព្រមយកស្តេចប្រទាលទៅនឹងបានឈប់ច្បាំង បានជាសន្មតឣូរនោះហៅ ឣូរចង ។
ស្តេចប្រទាលឲ្យតួស្រីនោះទៅប្រាប់ដូនមើចដូនពែង ព្រមឬមិនព្រម ឲ្យវិលមកប្រាប់ស្តេចប្រទាលវិញ លុះស្រីនោះបានទៅដល់ផ្ទះដូនមើច ដូនពែង បាននិយាយប្រាប់តាមពាក្យស្តេចប្រទាលសព្វគ្រប់ ទើបដូនមើចដូនពែង បានប្រមូលពលស្រីៗទាំងឣស់មកប្រជុំគ្នា យើងទាំង- ឣស់គ្នាគិតឧបាយថា ព្រមយកស្តេចប្រទាល និងពលស្តេចប្រទាលទាំងឣស់គ្នា ចូរធ្វើកលសម្លាប់ឲ្យឣស់តែម្តង លុះគិតមូលមាត់គ្នារួចហើយ បានចាត់ស្រីនោះឲ្យទៅប្រាប់ស្តេចប្រទាលថា ព្រមយកធ្វើជាប្តីទាំងឣស់គ្នា ហើយថាហាមចូលមកក្នុងនាមជាទាហាន ។ តាមច្បាប់ទម្លាប់ស្រុក ឲ្យរកអ្នកស្រុក និងបណ្ណាការផ្សេងៗគ្រប់មុខមករៀបការចុះ ហើយនាងនោះត្រឡប់ទៅប្រាប់ស្តេចប្រទាលវិញតាមដំណើរ ។ ស្តេចប្រទាលបានដឹងមានសេចក្តីត្រេកឣរ បានជុំពួកពលប្រុសៗប្រាប់គ្នាតាមដំណើរទៅ ក៏មានសេចក្តីត្រេកឣរគ្រប់គ្នា ទាំងរៀបរកបណ្ណាការគ្រប់មុខបានសព្វគ្រប់ ទើបចាត់បម្រើឲ្យទៅប្រទាន ដូនមើចដូនពែងថា ចំលើថ្ងៃនេះ ថ្ងៃនោះ នឹងនាំបណ្ដាទាហានមករៀបតាមច្បាប់ ។ ដូនមើចដូនពែង ក៏បានប្រាប់បម្រើថាព្រម ក៏ចូលតាមស្តេចប្រទាលសព្វគ្រប់ ធ្វើឲ្យបានស្រាច្រើនពាង ។
លុះបម្រើត្រឡប់វិលទៅ ដូនមើចដូនពែង បានប្រជុំពលស្រីៗឲ្យជុំកាំបិតកោរ ១ យ៉ាងតូច សម្រាប់សឹតទុកលាក់ក្នុងភ្នួងសក់បាន រួចដូន មើចដូនពែងពន្យល់ពួកពលស្រីៗថា ធ្វើទើបនឹងរៀបមង្គលការរួច ឲ្យគោរពប្រណិបត្តិធ្វើជាស្រឡាញ់ប្តីខ្លួនគ្រប់ៗគ្នា ឲ្យជាប់បម្រើគ្រប់ប្រការ លុះរៀបចូលផ្សំដំណេក ឲ្យដួសស្រាហុចឲ្យប្តីគ្រប់គ្នាផឹកឲ្យស្រវឹង រួចចូលដំណេកគ្រប់គ្នា ហើយឣាករសម្លាប់ទាំងឣស់ទៅ លុះសន្មតគ្នារួច ស្រេច បើដល់ថ្ងៃរៀបមង្គលការ ស្តេចប្រទាល និងពលទាំងឣស់បានលើកស្រា និងបណ្ណាការគ្រប់មុខយកទៅជូនដូនមើចដូនពែងៗ បានទទួលបណ្ណា-ការហើយ បានយកទៅដាំស្លររួចសព្វគ្រប់ ពួកស្រីៗក៏តាំងខ្លួនជាឣ្នកបម្រើភ្ញៀវប្តីគ្រប់គ្នា ពួកស្តេចប្រទាលក៏នាំគ្នាស៊ីផឹកស្រវឹង សប្បាយស្រែកហ៊ោកញ្ជៀវ ច្រៀងរាំតាមល្បែងខ្លួនផ្សេងៗគ្រប់គ្នា ហើយទន្ទឹងឲ្យតែល្ងាចឆាប់នឹងបានចូលផ្សំដំណេក រួមសុខរួមទុក្ខជាមួយគ្នា ។ លុះដល់ពេលព្រលប់ ក៏បានចូលផ្សំដំណេកតាមគូរៀងខ្លួន ស្តេចប្រទាលចូលរួមដំណេកជាមួយដូនមើចដូនពែង តែស្តេចប្រទាលបៀមប្រទាលក្នុងមាត់មិនឆាន់ ពួកស្រីៗបានចាក់ស្រាឲ្យទៅប្រុសៗផឹកគ្រប់គ្នាទាល់តែស្រវឹង ទើបលូកយកកាំបិតកោរពីក្នុងសក់ មកឣាករគ្រប់គ្នាស្លាប់ឣស់ នៅតែស្តេចប្រទាលម្នាក់ឯង ដូនមើចដូនពែងនាំគ្នារឹតសង្កត់កបិតមុខ ស្តេចប្រទាលដឹងខ្លួនរើបម្រាសរួច ហើយឃើញពួកពលស្លាប់ឣស់ មានសេចក្តីភិតភ័យ ពួកដូនមើចដូនពែងនាំគ្នាដេញចាប់តាំងពីបន្ទាយវាំង និងរត់បកមកត្រើយម្ខាងនៃភ្នំមានឣូរ ស្តេចប្រទាលឣស់កម្លាំងខ្លាំងណាស់ បានចុះទៅផឹកទឹកឣូរនោះ ក៏ជួបដូនមើចដូនពែង និងពលស្រីៗទៅដល់តាំងស្ទាក់ចាប់ស្តេចប្រទាលកំពុងតែហត់ខ្លាំង ក៏ស្ទាក់ស្ដេចប្រទាលនៅក្នុងឣូរនោះ ។ សព្វថ្ងៃនេះមានដុះប្រទាលច្រើនមុខ បានជាសន្មតឈ្មោះឣូរនោះហៅថា ឣូរដាំប្រទាល អ្នកស្រុកតែងហៅតៗមក ។ ស្តេចប្រទាលក៏ភៀសខ្លួនរត់បាត់ពីនោះ ដូនមើចដូនពែងចាប់មិនបាន រកមិនឃើញដល់សព្វថ្ងៃ ។
រឿងដូចមានខាងលើនេះ បានជាសន្មតហៅថា ឃុំវាលជួប
* * *
រឿងនេះមិនមែនជារឿងព្រេងតំណាលតៗគ្នាទេ គឺជារឿងសម័យ បច្ចុប្បន្នកណ្តាលមកហើយ ពីព្រោះយាយឆ្មបគាត់ស្លាប់ទៅ នៅកូនស្ត្រី ១ បានធ្វើជាតំណរមក ឥឡូវនេះកូនស្រីនោះឣាយុជាង ៦០ ឆ្នាំហើយ ។
គ្រូ ឣ៊ុំ ឈុំ ខ្ញុំបានទៅមើលជំងឺនៅឃុំសិតថ្បូរ ស្រុកស្អាង ខេត្តកណ្តាល មានតា ១ គាត់តំណាលប្រាប់ថា កាលនោះមានយាយឆ្មប ១ ឈ្មោះ ម៉ាយ យាយម៉ាយជាតិវៀតណាម គាត់ជាឣ្នកពូកែខាងធ្វើឆ្មប សម្រាប់ស្ត្រីឣ្នកស្រុកភូមិជិតឆ្ងាយ មានធុរ:នឹងឆ្លងទន្លេមកយកម៉ាយទៅធ្វើឆ្មប បានសេចក្តីសុខ សេចក្តីចម្រើនគ្រប់គ្នាទាំងឣស់ ។
មានសម័យថ្ងៃ ១ នោះ យាយម៉ាយគាត់នៅផ្ទះមិនបានទៅទីណា ពេលព្រឹកឡើងស្រាប់តែឃើញសត្វខ្លាធំមកឣំពីព្រៃ បោលសំដៅចូលមកក្នុងផ្ទះគាត់ មនុស្សទាំងឡាយក៏ភិតភ័យតក់ស្លុត រត់ខ្ចាត់ខ្ចាយផ្អើលឆោឡោជាន់គ្នា សត្វឆ្កែឣូសលោង ឣូសត្រគាក ឯសត្វខ្លាធំចូលទៅជិតយាយម៉ាយ ហើយក៏ក្រាបលើកជើងពីរសំពះ ហើយលើកលីដាក់លើស្មា ជើងមុខក៏ក្រៀកតោងដើរក្រោយ ក៏បោលវឹងសំដៅទៅក្នុងព្រៃទៅ ឯឣ្នកស្រុកក៏ស្លាំងភាំងមើលខ្លាបញ្ជិះយាយម៉ាយយកទៅ នាំគ្នាស្មានថា ខ្លាពាំនាំយកយាយម៉ាយទៅស៊ី នាំគ្នាឣាណិតឣាសូរគ្រប់ៗគ្នា ឯកូនក៏យំទួញទ្រហឹងអឺងកង ឃើញខ្លាយកម្តាយបាត់ទៅ យាយម៉ាយក៏ភិតភ័យជាខ្លាំងខ្លាចខ្លាខាំយកទៅស៊ី ខ្លាក៏លីយាយម៉ាយចូលទៅក្នុងរូង ហើយដាក់យាយឆ្មប នៅក្នុងទីនោះឃើញមេខ្លាកំពុងតែឈឺពោះ គាត់គិតក្នុងចិត្តថា ខ្លានេះយកឣញមកធ្វើឆ្មបប្រពន្ធវាទេតើ ឣញស្មានតែវាយកឣញទៅស៊ី យាយឃើញដូច្នោះក៏បាត់ភ័យ ស្ទុះទៅច្របាច់ពោះមេខ្លាធ្វើឆ្មបដូចធ្វើឲ្យមនុស្ស ឯមេខ្លាបានយាយធ្វើឆ្មបឲ្យក៏កើតកូនមកបាន ៤ ឯខ្លាឈ្មោលបានឃើញប្រពន្ធកើតកូន ក៏ត្រេកឣរពន់ពេក ស្ទុះទៅលិតស្រឡាញ់សោមនស្សហាក់ដូចជាមនុស្សដែរ ឯមេខ្លាក៏បាត់ឣន្ទះឣន្ទែងដោយបានយាយឆ្មបការពារដោះទុក្ខធុរ: ហើយសំអិតសំឣាង ឯយាយឆ្មបនៅតែមិនឣស់ចិត្ត មិនទុកចិត្ត ពីព្រោះ តាំងពីកើតមកមិនដែលឃើញធ្វើរបៀបនេះ ឥឡូវមកជួបសត្វ ដែលកាចសាហាវរស់នៅក្នុងព្រៃស្ងាត់ជ្រងំយ៉ាងនេះ មិនដឹងជាយ៉ាងណា ឯសត្វខ្លាក៏បានរួចរាល់ទុក្ខធុរ:ហើយ ក៏លើកលីយាយម៉បដាក់លើស្មា ហើយបោលត្រឡប់មកផ្ទះវិញ ឯឣ្នកស្រុកក៏បានឃើញខ្លាពាំនាំយាយមកវិញ ក៏ឆោឡោត្រេកឣរពន់ពេក នាំគ្នានឹកស្មានថាខ្លាស៊ីបាត់ទៅហើយ ដល់ឃើញមកវិញឥតមរណ: ឯខ្លានាំយាយដល់ផ្ទះ ដាក់ យាយយ៉ាងស្រួល ហើយក៏បោលត្រឡប់ទៅវិញទៅ ។ បានប្រហែល ៣ ថ្ងៃ ខ្លាក៏ខាំបានជ្រូកព្រៃ ១ យ៉ាងធំ លីលើខ្នងបោលយកមកទម្លាក់មុខផ្ទះយាយ ហើយបោលត្រឡប់ទៅវិញទៅ ឯយាយបានឃើញហេតុឣស្ចារ្យពេក គាត់គិតក្នុងចិត្តថា ខ្លានេះវាពាំជ្រូកព្រៃធំ ១ ឲ្យឣញនេះ ដើម្បីបង្កក់ឆ្មបតបគុណឣញហើយ ជ្រូកទម្ងន់ ១ ហាបយ៉ាងធំ ឯយាយម៉បបានខ្លាយកជ្រូក ១ មកឲ្យ ដោយគុណឣំណោយធ្វើឆ្មប ក៏ចែក ឣ្នកស្រុកជិតខាងបរិភោគគ្រប់ៗគ្នា ដល់បាន ៣ ថ្ងៃ ខ្លាវាទៅដកដំឡូងដៃខ្លាបានចំនួន ១ កញ្ជើ វារុំពាក់ជាប់នឹងក បោលយកមកឲ្យយាយម៉បម្តងទៀត ដល់មកផ្ទះក៏ដោះចេញពីកទម្លាក់មុខផ្ទះយាយ ឯយាយក៏បានឃើញខ្លាយកដំឡូងដៃខ្លាមកឲ្យទៀត គាត់គិតថា ខ្លានេះចំជាដឹងគុណ ហើយសត្វនេះដូចជាមនុស្ស គាត់ក៏យកដំឡូងទៅទុកទៅ ឯសត្វខ្លានេះដូចជាឣស្ចារ្យចម្លែកពេកពីសត្វផងទាំងពួង ។ ឯរឿងតំណាលនេះឣស្ចារ្យណាស់ ឆ្មបធ្លាប់តែធ្វើឲ្យមនុស្ស មិនដែលធ្វើឲ្យសត្វយ៉ាងហ្នឹង មិនសត្វណាទេ គឺសត្វខ្លាទៀតដែលជាសត្វកាច ។
រឿងនេះពិតណាស់ ឆ្មបឣស្ចារ្យ ។ រឿងនេះចប់តែប៉ុណ្ណោះឯង
* * *