មាតិកាអត្ថបទ
ឆ្នាំទី ៦៤លេខ ១ ខែ មករា - កុម្ភៈ - មីនា ព.ស. ២៥៦០ គ.ស. ២០១៧
Iអក្សរសិល្ប៍ពុទ្ធសាសនា :
· ពុទ្ធុបដ្ឋាក ភិក្ខុអ្នកបម្រើព្រះពុទ្ធ (ព្រះសាសនមុនី កិម តូរ) ................... .១
· ព្រះពុទ្ធសាសនាជាឧត្តមប្រយោជន៍នៃប្រទេសកម្ពុជា
(ព្រះមុនីកោសល សូរ ហាយ) .........................................................១២
IIអក្សរសាស្ត្រទូទៅ និងអក្សរសិល្ប៍ខ្មែរ :
· ព្រះជីវប្រវត្តិ ព្រះធម្មលិខិត កិម តូរ (លោក ស៊ឹម សុវណ្ណមុនី) ............... ២០
· ជីវប្រវត្តិ ហ្លួងឧត្តមប្រីជា ចាប ពិន (លោក ស៊ឹម សុវណ្ណមុនី) ......... ......២៩
· មនុស្សថ្ម (លោក ផេង ជ្រីវ) ............................................................៣៩
· របៀបសរសេរប្រលោមលោករបស់ខ្ញុំ (លោកស្រី ប៉ាល់ វណ្ណារីរក្ស) ............៤៩
· ប្រវត្តិវិស័យពេទ្យ ឬ វិស័យសុខាភិបាលបុរាណ
នៅកម្ពុជា ( បណ្ឌិត ធុយ ចាន់ធួន ) ...................................................៦៤
IIIកំណត់ និងប្រវត្តិការណ៍
· សុន្ទរកថា ឯកឧត្តម ហ៊ឹម ឆែម ថ្លែងស្វាគមន៍បើកអនុសំវច្ឆរៈ .................៧២
· សុន្ទរកថា សម្តេចអគ្គមហាពញាចក្រី ហេង សំរិន ថ្លែងបើកអនុសំវច្ឆរៈ.....៧៩
· សុន្ទរកថា ឯកឧត្តម ហ៊ឹម ឆែម ថ្លែងស្វាគមន៍បិទអនុសំវច្ឆរៈ ..................៨៥
· សុន្ទរកថា លោកជំទាវ ម៉ែន សំអន ថ្លែងបិទអនុសំវច្ឆរៈ ........................៩២
· សង្ឃប្រកាសគណៈមហានិកាយ ................................................... ..១០២
· សង្ឃប្រកាសគណៈធម្មយុត្តិកនិកាយ .................................................១០៥
· តារាងស្ថិតិវត្តអារាម ឆ្នាំ២០១៦-២០១៧ ............................................១០៨
· អនុក្រឹត្យ ស្ដីពីការតម្លើងឋានៈ និងការតែងតាំងមន្រ្តីសង្ឃជាន់ខ្ពស់ថេរសភា ...........១០៩
· ទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី លេខ ១៨/ ស ជ ណ.ផក .................................១១១
· ព្រះរាជក្រឹត្យស្ដីពីការតែងតាំងព្រះរាជាគណៈថ្នាក់ទោ, ថ្នាក់ត្រី,
ថ្នាក់ចត្វា និងថ្នាក់កិត្តិយសនៃគណៈមហានិកាយ ..................................១១៣
· អនុក្រឹត្យស្ដីពីការតែងតាំងមន្ត្រីសង្ឃ ជាប្រធានផ្នែកពុទ្ធិកបឋមសិក្សា
និងធម្មវិន័យ នៃអគ្គាធិការដ្ឋានពុទ្ធិកសិក្សាជាតិ ...................................១១៥
IV ទំព័រឆ្លើយឆ្លងជាមួយកម្ពុជសុរិយា
· កម្រងរូបភាពស្ដីពីការធ្វើបាឋកថាប្រចាំខែនៅពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ ......................១១៦
· កម្រងរូបភាពស្ដីពីការប្រមូលព័ត៌មានបឋម អំពីពុទ្ធិកបណ្ណាល័យ
និងការផ្សព្វផ្សាយទស្សនាវដ្ដីកម្ពុជសុរិយាឡើងវិញ ..........................................១១៩
សេចក្ដីជូនដំណឹងស្ដីពីការជ្រើសរើសវាគ្មិនសម្រាប់ធ្វើបាឋកថាប្រចាំខែ .....................១២៤
ឆ្នាំទី ៦៤លេខ ២ ខែ មេសា - ឧសភា - មិថុនា ព.ស. ២៥៦១ គ.ស. ២០១៧
Iអក្សរសិល្ប៍ពុទ្ធសាសនា :
· របស់មិនស្មើគ្នា ៤ យ៉ាង (ព្រះសាសនមុនី កិម តូរ ចន្ទមង្គលោ) ......... ...១
· វិសាខបូជាកថា (ព្រះគ្រូសង្ឃសត្ថា ប៉ុណ្យ សុម្ភាជ ធម្មារាមោ) ............ .. ៧
IIអក្សរសាស្ត្រទូទៅ និងអក្សរសិល្ប៍ខ្មែរ :
· ព្រះជីវប្រវត្តិ ព្រះវនរ័ត ប៉ុណ្យ សុម្ភាជ (លោក ស៊ឹម សុវណ្ណមុនី) ...... .១៥
· បទពិចារណាពីសែនក្រុងពលី (ឧកញ៉ាទេពពិទូរ ឈឹម ក្រសេម) ......... .៣៩
· ការស្រាវជ្រាវព្រះពុទ្ធសាសនាផ្នែកហីនយាន (លោក អេង សុត) ...........៤៤
· ទំនៀមបុណ្យឡើងសាលា (លោក ស៊ឹម សុវណ្ណមុនី) ...........................៥១
· ជីវប្រវត្តិសង្ខេប នួន កន (បណ្ឌិតសភាចារ្យ ឃីង ហុកឌី) .................. ៦០
· ជីវប្រវត្តិសង្ខេប សូឡង់ចេរី (បណ្ឌិតសភាចារ្យ ឃីង ហុកឌី) ............... ៦៤
· ល្បើកបឋមសិក្សា (លោក ស៊ិន ហ៊ាន) ........................................... ៦៩
· រឿងគ្រូដកធ្មេញ (លោក ញូង សឿង) ............................................ ៨២
· រឿងព្រេងយូហ្គោស្លាវី អំពីប្រណីតពរ (ភិក្ខុ ម៉ែន រៀម) ...................... ៨៧
· រឿងព្រេងរុស្ស៊ី ចែងអំពីពស់ និងការយល់សប្ដិ (ភិក្ខុ ម៉ែន រៀម) ........... ៩៥
IIIកំណត់ និងប្រវត្តិការណ៍
· ទិវាព្រះពុទ្ធសាសនាអន្តរជាតិ ០៨ មេសា ឆ្នាំ ២០១៧ នៅកម្ពុជា ......... ១០១
· ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យថ្លែងអំណរគុណ សម្ដេចវិបុលសេនាភក្ដី សាយ ឈុំ...... ១១១
IV ទំព័រឆ្លើយឆ្លងជាមួយកម្ពុជសុរិយា
· កម្រងរូបភាពស្ដីពីការធ្វើបាឋកថាប្រចាំខែនៅពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ ................... ១១៤
· កម្រងរូបភាពស្ដីអំពីសកម្មភាពការងារនៅពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ ............... ១១៧
សេចក្ដីជូនដំណឹងស្ដីពីការជ្រើសរើសវាគ្មិនសម្រាប់ធ្វើបាឋកថាប្រចាំខែ ............. ....១២៤
ឆ្នាំទី ៦៤លេខ ៣ ខែ កក្កដា - សីហា - កញ្ញា ព.ស. ២៥៦១ គ.ស. ២០១៧
Iអក្សរសិល្ប៍ពុទ្ធសាសនា :
· សមណភាព (ឧត្តមប្រីជា ចាប ពិន) ............................................១
· នាយកធម៌ (លោកគ្រូអាចារ្យ ពេជ្រ សិទ្ធិ៍) .......................................៨
IIអក្សរសាស្ត្រទូទៅ និងអក្សរសិល្ប៍ខ្មែរ :
· ព្រះជីវប្រវត្តិ ព្រះពុទ្ធឃោសាចារ្យ រាជ កឹង(លោក ស៊ឹម សុវណ្ណមុនី) .....៣៣
· ព្រះជីវប្រវត្តិ ព្រះធម្មឃោសាចារ្យ សេខ នាង(លោក ស៊ឹម សុវណ្ណមុនី) ៣៧
· សេចក្តីពិចារណាអំពីចូលឆ្នាំ (ព្រះមហា ប៉ាង ខាត់) ..........................៤៣
· សាវតារវត្តសំបុក (បណ្ឌិត ធុយ ចាន់ធួន) ......................................៤៩
· ទំនាក់ទំនងរវាងភាសាខ្មែរ និងភាសាសៀម (លោក ចៅ វាសនា) ........ ៥៦
· ការសិក្សាឈ្មោះភូមិនៅប្រទេសកម្ពុជា (វ៉ាន់ វី) ................................៦៥
· មូលដ្ឋានគ្រឹះនៃទំនាក់ទំនងល្អក្នុងគ្រួសារ និងសហគមន៍ (ប៉ាង រតនា) .....៧៤
· រឿងព្រេង ត្រកួន និងកញ្ឆែត (លោក តែ ជុន) ................................៨២
· រឿងពលិកម្មនៃលោក កាណាម៉ិតស៊ូ (លោក រ៉ាយ ប៊ុក) .....................៩៥
· រឿងចែងអំពីឆ្កែព្រៃ និងក្រុមឆ្កែស្រុក (ភិក្ខុ ម៉ែន រៀម) ......................១០១
IIIកំណត់ និងប្រវត្តិការណ៍
· អនុក្រឹត្យស្តីពីការតែងតាំងមន្ត្រីសង្ឃជាន់ខ្ពស់ថេរសភា
នៃព្រះពុទ្ធសាសនា នៅព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ...............................១០៦
· អនុក្រឹត្យស្តីពីការសម្រួលភារកិច្ច និងតែងតាំងមន្រ្តីរាជការ .................១០៨
· អនុសាសន៍សម្ដេចវិបុលសេនាភក្ដី សាយ ឈុំ .................................១១១
IV ទំព័រឆ្លើយឆ្លងជាមួយកម្ពុជសុរិយា
· កម្រងរូបភាពស្ដីពីការធ្វើបាឋកថាប្រចាំខែនៅពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ ..................១១២
សេចក្ដីជូនដំណឹងស្ដីពីការជ្រើសរើសវាគ្មិនសម្រាប់ធ្វើបាឋកថាប្រចាំខែ ............... ១១៥
ឆ្នាំទី ៦៤លេខ ៤ ខែ តុលា - វិច្ឆិកា - ធ្នូ ព.ស. ២៥៦១ គ.ស. ២០១៧
Iអក្សរសិល្ប៍ពុទ្ធសាសនា :
· សូមពិចារណារឿងពុទ្ធសាសនាជាមួយគ្នា (ព្រះសាសនមុនី កិម តូរ) ............. ១
· អបរិហានីយធម្មសូត្រ (ព្រះញាណកោសល ញាណ ឈឺន) ............... ១៥
· ពុទ្ធសាសនា និងនយោបាយ (ប្រែដោយ ឈន អៀម) ......................២១
· តើវាជាកំហុស ព្រោះមានមហិច្ឆតាឬទេ? (ប្រែដោយ ឈន អៀម) ......៣៣
IIអក្សរសាស្ត្រទូទៅ និងអក្សរសិល្ប៍ខ្មែរ :
· ព្រះជីវប្រវត្តិ ព្រះញាណកោសល ញាណ ឈឺន (លោក ស៊ឹម សុវណ្ណមុនី) ... ៥៣
· ព្រះជីវប្រវត្តិ ព្រះមុនីកោសល ធន់ វ៉ាន់ (លោក ស៊ឹម សុវណ្ណមុនី) .............. ៥៩
· ស្ថានីយឡផលិតកុលាលភាជន៍នៅស្ថានីយជើងឯក (លោក ផុន កសិកា) ....... ៦៣
· ពិធីបូជាសពខ្មែរ (ឯកឧត្តម អ៊ឹម បូរិន្ទ) ....................................................៧៩
· រឿងជូជក (លោក តាន់ យក់សាន្ត ហៅ ស៊ន់) ...........................................៨៤
· រឿងព្រេងនិទាន ស្តេចខ្មោចឈ្មោះព្រះបាទ ទសមរណ៍ (លោក ជួប ឃាន) ......៨៩
· រឿងចម្លែក តែពិត «រឿងព្រានព្រៃដំរីដេញ» (លោក ជួប ឃាន) .....................៩៣
IIIកំណត់ និងប្រវត្តិការណ៍
· របាយការណ៍មតិស្វាគមន៍ពិធីបើកសិក្ខាសាលាប្រពៃណី
ទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ លើកទី២ .....................................................................៩៨
· សុន្ទរកថាបើកសិក្ខាសាលា (ឯកឧត្តម ញាណ ភឿន) ................................. ១០១
· របាយការណ៍បូកសរុបលទ្ធផលសិក្ខាសាលា (ឯកឧត្តម ញាណ ភឿន) ........... ១០៦
· សុន្ទរកថាបិទសិក្ខាសាលា (ឯកឧត្តម ហ៊ឹម ឆែម ទេសរដ្ឋមន្រ្តី) ..................... ១០៩
· ព្រះរាជក្រឹត្យតែងតាំងមន្រ្តីសង្ឃទីព្រះរាជាគណៈ នៃគណៈមហានិកាយ ........... ១១៣
· ព្រះរាជក្រឹត្យតែងតាំងមន្រ្តីសង្ឃទីព្រះរាជាគណៈ នៃគណៈធម្មយុត្តិកនិកាយ .... ១១៤
IV ទំព័រឆ្លើយឆ្លងជាមួយកម្ពុជសុរិយា
· កម្រងរូបភាពស្ដីពីការធ្វើបាឋកថាប្រចាំខែនៅពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ ................... ១១៥
· កម្រងរូបភាពស្តីអំពីសកម្មភាពការងារនៅពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ ........................ ១១៧
សេចក្ដីជូនដំណឹងស្ដីពីការជ្រើសរើសវាគ្មិនសម្រាប់ធ្វើបាឋកថាប្រចាំខែ ...................១២០
កំពុងរៀបចំសាកល្បងចេញផ្សាយឡើងវិញ
The Buddhist Institute is currently placing itself as a key research centre of Khmer culture producing research to the highest international standards, through the education and training of young researchers, and the completion of projects with experts, both foreign and local. We will also continue to collect and catalogue documents as a database for researchers and scholars across the globe.
The Buddhist Institute has entered into agreements for cooperation with the Societé Asiatique of France and Torre do Tombo of Portugal in a project “Rescue of ancient manuscripts by digitization”. With this project, we expect that Khmer ancient manuscripts will be scanned, catalogued and disseminated electronically.
We aim to publish our research in English and Khmer on these pages as time and funds allow.
រសៀលថ្ងៃអង្គារ ១៥រោច ខែផល្គុន ឆ្នាំខាល ចត្វាស័ក ពុទ្ធសករាជ ២៥៦៦ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី ២១ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៣ ឯកឧត្តម ឈិត សុខុន រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងធម្មការ និងសាសនា និងលោកជំទាវ បានអញ្ជើញជាអធិបតីក្នុងកម្មវិធីនាទីព្រះពុទ្ធសាសនាផ្សារភ្ជាប់នឹងសង្គម លើប្រធានបទ សេចក្ដីក្រោធជាហេតុឱ្យកើតសេចក្ដីវិនាស សម្តែងដោយព្រះពោធិធម្មមុនី ហួត សុធា ព្រះរាជាគណៈថ្នាក់កិត្តិយស ជាព្រះពោធិសត្វមហាមគ្គានុរក្ស ព្រះមេគណ គណៈធម្មយុត្តិកនិកាយខេត្តពោធិ៍សាត់ គង់នៅវត្តលលកសសុខារាម ស្ថិតក្នុងសង្កាត់ព្រែកត្នោត ក្រុងពោធិ៍សាត់ ខេត្តពោធិ៍សាត់ ២-សេចក្ដីក្រោធគ្របសង្កត់នូវជនណា សេចក្តីងងឹតរមែងមានប្រាកដដល់ជននោះ ក្នុងកាលនោះដែរ សម្ដែងដោយព្រះចំរុងបំរុងរតន៍សាសន៍សក្ខាមុនី វ៉ឹង ចំរ៉ុង ព្រះរាជាគណៈថ្នាក់កិត្តិយស ព្រះធម្មធរគណគណៈធម្មយុត្តិកនិកាយខេត្តតាកែវ និងជាព្រះអនុគណគណៈធម្មយុត្តិកនិកាយ ស្រុកព្រៃកប្បាស គង់នៅវត្តធម្មវិនយារាម ស្ថិតក្នុងឃុំស្ងោរ ស្រុកព្រៃកប្បាស ខេត្តតាកែវ ៣-ព្រះអរិយវង្ស ហង្ស សាវី ព្រះរាជាគណៈថ្នាក់ត្រី ជាព្រះប្រធានព្រះរាជលេខាធិការដ្ឋាន នៃសម្តេចព្រះ មហាសង្ឃរាជ គង់នៅវត្តបទុមធម្មយុត្ត ស្ថិតក្នុងសង្កាត់ភូមិចតុមុខ ខណ្ឌដូនពេញ រាជធានីភ្នំពេញ ជាប្រធានសម្របសម្រួល និគមវចនៈ សរុបខ្លឹមសារ។ ដែលមានការនិមន្តសម្ដែងព្រះធម៌ទេសនាពីព្រះសង្ឃគណៈធម្មយុត្តិកនិកាយ ០៣អង្គ ជាធម្មកថិកាចារ្យ និងមានការនិមន្ត-អញ្ជើញចូលរួមពី ឯកឧត្តម លោកជំទាវ លោក លោកស្រី មន្រ្តីរាជការ ព្រះសង្ឃ តាជី យាយជី និងសិស្សានុសិស្សយ៉ាងច្រើនកុះករផងដែរ។
ឯកឧត្តមរដ្ឋមន្ត្រី បានមានប្រសាសន៍ថា ការសម្តែងព្រះធម៌ទេសនានេះពិតជាបានចូលរួមចំណែកយ៉ាងធំធេងដល់ការអប់រំ ដល់សង្គមរួមមាន៖
១- ផ្តល់ការអប់រំបន្ថែម អំពីគុណតម្លៃនៃអំពើល្អ សេចក្តីល្អ ការរស់នៅប្រកបដោយ សីលធម៌ គុណធម៌ និងសុជីវធម៌ដល់ប្រជាពុទ្ធបរិស័ទទូទៅ
២-បណ្តុះភាពកត្តញ្ញូ និងកតវេទិតាធម៌ក្នុងស្រទាប់មហាជន ថ្វាយចំពោះព្រះមហាក្សត្រ ថ្នាក់ដឹកនាំជាតិ ឳពុកម្តាយ និងបុព្វការីជន
៣-ផ្ដល់ការអប់រំបន្ថែម អំពីទស្សនៈវិជ្ជាព្រះពុទ្ធសាសនាសម្រាប់ការប្រតិបត្តិប្រចាំថ្ងៃ កុំឱ្យប្រព្រឹត្តអំពើអបាយមុខផ្សេងៗ មានស្រី ស្រា ល្បែងស៊ីសង និងសេពគប់បាបមិត្រ ចៀសវាងពីការប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀន ការជួញដូរមនុស្ស អំពើហិង្សាលើ កុមារ និងស្ត្រីក្នុងសង្គមជាតិ
៤-ចូលរួមចំណែកក្នុងនាមជាពលរដ្ឋ ដើម្បីថែរក្សា ភូមិ ឃុំ ឱ្យមានសុវត្ថិភាព ផ្ដល់ ឱកាសដល់ខ្លួនឯង ក្រុមគ្រួសារ បានសិក្សារៀនសូត្រ ដើម្បីជាចំណេះដឹងបន្ថែម ឆ្ពោះទៅការលុបបំបាត់អនក្ខរៈកម្ម (ការសិក្សាពេញមួយជីវិត)
៥-រួមចំណែកផ្សព្វផ្សាយពីច្បាប់ចរាចរណ៍ ឱ្យយល់ដឹងការប្រើប្រាស់ផ្លូវសាធារណៈ និងហានិភ័យដែលកើតឡើងពីផ្សែងធូប ភ្លើងទៀន ជាហេតុបង្កឱ្យកើតជាគ្រោះ អគ្គីភ័យ និងភយន្តរាយផ្សេងៗ
៦- ចូលរួមជំរុញឱ្យកុលបុត្របួស សិក្សារៀនសូត្រធម៌វិន័យ ត្រៃសិក្ខា ពិសេស លើកស្ទួយវិស័យពុទ្ធិកសិក្សាមានការសិក្សាភាសាបាលី ភាសាសំស្ក្រឹតឱ្យបានចេះដឹងជ្រៅជ្រះ។